Η Σκόνη του Χρόνου...(2)

Όμως, τι από τα δύο, ποιος από τους δύο πόλους της κλεψύδρας, το παρελθόν ή το μέλλον, είναι η κινητήρια δύναμη της ιστορίας, η δύναμη που συνθλίβει το παρόν; Το παρελθόν ή το μέλλον είναι η ατμομηχανή του χρόνου; Ο Hegel - και δι' αυτού ο Αγγελόπουλος - απαντά: το μέλλον. Σκεφτείτε την εικόνα με τον άγγελο, ο οποίος αγωνίζεται τεντώνοντας το δεξί του χέρι να αδράξει με τα ακροδάχτυλά του το τρίτο φτερό... Ο άγγελος πετά μακριά από το παρελθόν - ας θυμηθούμε εδώ τον πίνακα του Klee "Angelus Novus", όπως τον βλέπει ο Walter Benjamin στην 9η θέση για τη φιλοσοφία της Ιστορίας - και όντας στο παρόν επιχειρεί να αγγίξει το μέλλον... Αυτή η Επιθυμία για το μέλλον, για αυτό που δεν υπάρχει, για την ου-τοπία, αλλά το οποίο μας κινητοποιεί και μας κάνει να κινούμαστε και άρα να παράγουμε χρόνο, δηλαδή να κάνουμε ιστορία...Επιθυμία για το τρίτο φτερό, το οποίο, σύμφωνα με την εγελιανή διαλεκτική, είναι το στοιχείο εκείνο που αναιρεί - διότι συμφιλιώνει - κάθε αντίθεση.
Σκεφτείτε, επίσης τα πρώτα λόγια του πρωταγωνιστή, του σκηνοθέτη που βουτά στο παρελθόν, όχι για να μείνει σε αυτό, αλλά για να γνωρίσει το μέλλον, για να κατανοήσει το παιδί του: "Τίποτα δεν τελείωσε, τίποτα δεν τελειώνει". Για να μην τελειώσει κάτι, πρέπει να υπάρχει αυτή η επιθυμία για το τρίτο φτερό, αυτή η επιθυμία για το μέλλον...Που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει αυτή η επιθυμία για την αναίρεση κάθε σύγκρουσης, για την ενότητα και συμφιλίωση των αντιθέτων...


Ο Hegel, βέβαια, υπάκουο και πιστό τέκνο του 19ου αιώνα, είναι αισιόδοξος γι' αυτή την πτήση του αγγέλου και πιστεύει ότι είναι εφικτό να αγγίξει το τρίτο φτερό. Ο Αγγελόπουλος, υπάκουο και πιστό τέκνο του 20ου αιώνα, είναι απαισιόδοξος για την αγγελική πτήση...Θυμηθείτε εκείνη την εκπληκτική σκηνή όπου οι πολιτικοί πρόσφυγες ανεβαίνουν σε αντιθετική διάταξη, ένας - ένας, εντελώς μόνοι, με σκυμμένο το κεφάλι και μαζεμένο το κορμί από το κρύο, τη σκάλα που οδηγεί ψηλά στο μέλλον: σε ένα στρατόπεδο(;).



Η κατάληξη της εγελιανής διαλεκτικής είναι ένα στρατόπεδο (;). Το κυνήγι της ουτοπίας είναι ο ολοκληρωτισμός;



Θα επανέλθουμε...